Медиация туралы

Медиация ( лат. mediare – делдалдық ету) – жанжалдарды соттың қатысуынсыз, үшінші бейтарап жақ- медиатордың (делдал) көмегімен шешу формасы.

Медиация жанжалдарды баламалы шешудің жеңіл түрі болып табылады. Медиация рәсімі кезінде, жанжалға қатысушы жақтар медиатордың біліміне, тәжірибесіне және шеберлігіне сүйене отырып өзара тиімді шешімге келеді. Жанжалдың шешілуі толықтай жанжалдасушылардың өздерінің күш-жігерімен байланысты.

Медиация жанжалға қатысушылардың эмоционалды күшін, ақшасын және уақытын үнемдеуге көмектеседі.

• Медиация дауға қатысушылардың эмоционалды күшін, уақытын және ақшасын үнемдеуге көмектеседі.
• Оны жүргізу кезінде процесстің жағдайы, ұйымдастырылуы, ұзақтығы және мазмұны жеке анықталуы мүмкін. 
• Медиация дауға (кім рас, кім кінәлі екенін анықтауға) немесе жеңіске емес,  шешімнің құрылымдық іздестірілуіне бағдарланады.
• Уақытша шығындарға байланысты медиация қатысушылардың қалауына қарай құрылады және даудың эмоционалды және жеке аспектілерін ескере ала алады.
• Сонымен бірге, қатысушылардың жеке қызығушылықтарының ортасы толықтай қорғаулы, себебі медиация процесі- жасырын процес болып табылады.
• Медиация дау қатысушыларына болашаққа қарауға және өздерінің шығармашылық қабілеттерін қолдануға мүмкіндік береді.
• Медиация арқылы дауды шешу кезіндегі жеткен келісімдер берік болады.

Медиация дау-жанжалдармен бірге бұрыннан бері өмір сүріп келе жатыр. Тарихшылар бұрынғы кезде медиацияның тек халықаралық, этникааралық және тек көпжақты жанжалдарды шешу үшін қолданғанын жақсы біледі. Бұл әрқалай аталған: «делдалдылық», «өтініш», «игі қызметтер ұсыну». Жанжалдарды шешудің мұндай әдістері тек келіссөздер тығырыққа тірелген кезде, және жетістікке жету үшін таласушы жақтарды бір-бірінің көзқарасын түсініп, қабылдату үшін жиі қолданылатын.  Дау туған жағдайды оны шешу тәсілі ретінде ережелер мен иерархиялық тәртіпті қолдануға қарағанда, келіссөзге келіп, ортақ шешімге бірлесіп жеткен қайда ыңғайлы әрі ұтымды екенін адамдар ежелгі заманнан-ақ білген.

Қазіргі кезде медиация Еуропа, АҚШ және Австралия мемлекеттерінде белсенді қолданылады.

Қолдану салалары:

• Коммерциялық даулар
• Халықаралық және корпоративішілік даулар
• Банктік және сақтандыру салаларындағы даулар
• Жобалардың болуы, оның жүзеге асуы көптеген жақтарды қозғайды
• Жұмыстағы даулар
• Отбасылық даулар
• Авторлық құқықпен және жеке меншікпен байланысты даулар
• Білім берудегі медиация
• Мәдениет арасындағы даулар және т.б.

Қай кезде медиация болуы мүмкін:

• Ең бастысы- бұрынғымен байланысты құқықтық наразылық емес, жанжал бойынша серіктестердің болашақ қызығушылықтары мен келешекте(ажырасудан кейін, бизнесте және т.б.) жақсы қарым-қатынасты сақтау мүмкіндігі болып табылады;
• Сөз ұзақ әрі маңызды қатынастар туралы болып отыр (мысалы, ажырасудың салдарынан балалардың мүдделері қозғалса, немесе ұзақ іскери қатынастар болса);
• Жағдайға жеке қатынастар мен жанжалдың эмоционалды жақтары ықпалын тигізеді (мысалы, акционерлердің арасындағы келіспеушілік);
• Екі жақ толықтай құпиялылықты сақтағанды жөн көреді, ал сот процесі, әдеттегідей, жариялайды;
• Бәрін қамтитын негізгі шешімдер шығару қажет, ал құқықтық жанжал тек мәселенің бөлігін ғана қамтиды;
• Екі жақтыңда мүддесі қамтылып шешіле қоймайтын күрделі істерде бар «иә/жоқ» деген бинарлы конструкт пен шешілетін (немесе қанағаттандырусыз шешіледі)

Медиация рәсімінің Сот талқылауынан айырмашылығы: